Wzrosty na rynkach wschodzących: możliwości, ryzyka i wpływ technologii

Lista rynków wschodzących

Nie istnieje jednolita lista rynków wschodzących, ponieważ różne instytucje stosują odmienne kryteria:

• MSCI. Od 2025 roku, indeks MSCI Emerging Markets obejmuje 24 kraje, takie jak Brazylia, Chiny, Indie, RPA i Tajlandia.
• FTSE Russell. FTSE klasyfikuje kraje jako rozwinięte, zaawansowane rynki wschodzące, rynki drugorzędne oraz rynki graniczne. Na przykład, w kwietniu 2025 roku,, FTSE Russell wymienia kraje takie jak Brazylia, RPA, Meksyk i Tajlandia za zaawansowane rynki wschodzące.
• S&P Dow Jones Indices. Ich indeksy rynków wschodzących obejmują kraje z obu Ameryk, Azji i Pacyfiku, Europy oraz Bliskiego Wschodu i Afryki.

Niektóre kraje, takie jak Wietnam, znajdują się na krawędzi - wciąż określane są jako rynki wschodzące, ale cieszą się rosnącym zainteresowaniem inwestorów.

Tymczasem Chiny pozostają wyjątkowym przypadkiem. Pomimo bycia drugą co do wielkości gospodarką świata, nadal borykają się z ograniczeniami związanymi z dostępem do kapitału, udziałem rządu w gospodarce oraz kwestiami transparentności, co utrzymuje je w większości indeksów rynków wschodzących.

Indie również są postrzegane jako rynek wschodzący o wysokim potencjale, charakteryzujący się nieustannymi reformami, silnym popytem krajowym i rozwijającym się ekosystemem cyfrowym. Niemniej jednak istnieją wyzwania, takie jak utrzymujące się ograniczenia infrastrukturalne i regulacyjne.

Zrozumienie kryteriów włączenia i klasyfikacji tych rynków jest kluczowe dla inwestorów podczas opracowywania strategii alokacji, oceny ryzyk oraz tworzenia zróżnicowanych portfeli w różnych klasach aktywów.

Wpływ rynków wschodzących na gospodarkę światową

Rynki wschodzące odgrywają kluczową rolę w globalnym wzroście gospodarczym. Obecnie stanowią ponad dwie trzecie globalnego wzrostu PKB, co odzwierciedla ich znaczenie oraz rosnącą integrację z systemami handlu, inwestycji i produkcji. Ponadto, zgodnie z Międzynarodowym Funduszem Walutowym (MFW), gospodarki wschodzące i rozwijające się mają rosnąć w tempie 3,7% w tym roku, w porównaniu do 1,4% dla gospodarek rozwiniętych.

Oto kilka sposobów, w jakie wpływają one na gospodarkę światową:

Integracja handlowa i łańcuchy dostaw

Wiele rynków wschodzących cechuje się bogactwem zasobów i dynamicznym eksportem. Ich zapotrzebowanie na surowce, od ropy i metali po produkty rolne, ma bezpośredni wpływ na globalne ceny i łańcuchy dostaw. Równocześnie ich rola w globalnej produkcji ciągle rośnie. Firmy z gospodarek rozwiniętych coraz częściej polegają na rynkach wschodzących w zakresie produkcji towarów, montażu komponentów oraz świadczenia usług wspierających.

Efekty monetarne i przepływy kapitału

Zmiany stóp procentowych w dużych gospodarkach wschodzących teraz mają szersze implikacje. Polityka monetarna w takich gospodarkach jak Indie czy Brazylia może wpływać na rynki walutowe, koszty emisji długu oraz oczekiwania inflacyjne w innych regionach. W miarę jak obligacje rynków wschodzących stają się szeroko dostępne dla globalnych inwestorów, decyzje banków centralnych w tych regionach są monitorowane równie pilnie jak te w USA czy strefie euro.

Wpływ na globalne debaty polityczne

Rynki wschodzące zyskały na znaczeniu w instytucjach wielostronnych. Kraje takie jak Chiny, Indie i Brazylia są obecnie kluczowe w międzynarodowych dyskusjach na temat zasad handlu, zobowiązań klimatycznych oraz reform globalnych instytucji finansowych. Ich zmieniająca się rola daje większą możliwość kształtowania globalnych norm oraz ram alokacji kapitału.

Co napędza dziś wzrost na rynkach wschodzących

Rynki wschodzące nadal rozwijają się, napędzane przez wiele sił strukturalnych ewoluujących w różnych regionach, sektorach i populacjach. Niektóre czynniki napędzające wzrost są od dawna znane, podczas gdy inne odzwierciedlają nowe zmiany związane z polityką, demografią i zdolnościami technologicznymi.

Urbanizacja i dynamika demograficzna

Szybki wzrost populacji pozostaje kluczowym czynnikiem w wielu dynamicznych gospodarkach, zwłaszcza w Afryce Subsaharyjskiej i Azji Południowej. Ten wzrost przekształca wzorce życia, przyspieszając urbanizację i generując nowe zapotrzebowanie na mieszkania, infrastrukturę, transport oraz podstawowe usługi. Na przykład w Nigerii populacja miejska wzrosła do około 55% w 2025 roku, w porównaniu do około 34% w 2000 roku. Te zmiany wspierają aktywność gospodarczą i pomagają rozwijać rynki konsumenckie, jednocześnie wywierając presję na usługi publiczne.

Rozwój infrastruktury i przemysłu

Inwestycje w drogi, sieci energetyczne, porty i infrastrukturę cyfrową nadal stanowią fundament wzrostu. W wielu krajach rządy aktywnie kierują kapitał na te obszary jako część szerszych strategii rozwojowych. Poprawa infrastruktury zmniejsza koszty prowadzenia działalności gospodarczej i otwiera nowe regiony na handel oraz inwestycje. To szczególnie widoczne w Azji Południowo-Wschodniej, gdzie korytarze transportowe i specjalne strefy ekonomiczne przyczyniły się do wzrostu zdolności produkcyjnych.

Produkcja nastawiona na eksport

Kilka szybko rozwijających się rynków wschodzących nadal polega na produkcji eksportowej jako napędzie wzrostu PKB. Kraje takie jak Wietnam i Meksyk są przykładami, gdzie polityka, niskie koszty pracy i rozwijająca się logistyka przyciągnęły globalne firmy dążące do dywersyfikacji łańcuchów dostaw poza Chiny. Dochody z eksportu wspierają rezerwy, tworzą miejsca pracy i napędzają wzrost produktywności. Jednak zmiany w globalnym popycie i polityce handlowej, takie jak taryfy czy standardy importowe związane z ESG, mogą szybko zmienić perspektywy dla tych gospodarek.

Możliwości na rynkach wschodzących do rozważenia

Rynki wschodzące nie są już definiowane wyłącznie przez tanie koszty pracy czy eksport zasobów. W różnych regionach tworzą się nowe możliwości w sektorach napędzanych rosnącym popytem konsumenckim, zmianami regulacyjnymi oraz transformacją cyfrową. Dla inwestorów i firm te zmiany otwierają drzwi do nowych szans:

Energia odnawialna

Rządy w wielu krajach wschodzących przyspieszają inwestycje w czystą energię , taką jak energia wiatrowa, słoneczna i zielony wodór. W miarę jak koszty technologii spadają, a cele klimatyczne się zaostrzają, te rynki rozwijają struktury przyciągające zarówno bezpośrednie inwestycje zagraniczne, jak i partnerstwa publiczno-prywatne. 

Cyfrowe finanse i płatności

Mobilne pieniądze i bankowość cyfrowa nadal rewolucjonizują dostęp do usług finansowych. Afryka, w szczególności, doświadczyła szerokiej adopcji portfeli mobilnych, z wieloma krajami rozszerzającymi działalność poza podstawowe transfery na produkty związane z pożyczkami, oszczędnościami i ubezpieczeniami. Inwestycje w fintech rosną także w Azji Południowo-Wschodniej i Ameryce Łacińskiej, gdzie populacje bez dostępu do banków są nadal liczne, ale penetracja smartfonów wzrasta.

Dobra konsumenckie i usługi

Rosnąca klasa średnia w wielu krajach wschodzących napędza popyt na opakowane produkty, opiekę zdrowotną, prywatną edukację oraz e-commerce. Na tym skorzystają sektory, dzięki ekspansji demograficznej i rosnącym dochodom. Lokalne i regionalne marki również zyskują na znaczeniu, częściowo dzięki dostosowywaniu produktów do kulturowych i logistycznych niuansów, które międzynarodowe korporacje czasami pomijają.

Rolnictwo i logistyka żywności

Modernizacja rolnictwa pozostaje priorytetem w wielu krajach z dużą populacją wiejską. Start-upy i międzynarodowe firmy pracują nad cyfrowymi narzędziami do monitorowania pogody, zarządzania nawadnianiem i dostępu do rynku. Brazylia i Indie aktywnie eksperymentują z platformami agritech, które łączą małych rolników z danymi dotyczącymi cen i finansowania w czasie rzeczywistym.

Transport i infrastruktura

Poza projektami na dużą skalę lokalna infrastruktura, taka jak łańcuchy chłodnicze, magazyny i szerokopasmowa infrastruktura cyfrowa, staje się kluczowym tematem inwestycyjnym. Te aktywa wspierają zarówno popyt krajowy, jak i logistykę eksportową, szczególnie w regionach bez dostępu do morza oraz obszarach wiejskich, które są niedosłużone przez istniejące sieci infrastrukturalne.

Rola technologii w kształtowaniu potencjału rynków wschodzących

Technologia na rynkach wschodzących przekształca rozwój gospodarczy w sposób odmienny od tego w gospodarkach rozwiniętych. Wiele z tych krajów pomija starsze systemy, wprowadzając usługi mobile-first oraz cyfrową infrastrukturę, aby rozwiązywać długoletnie problemy strukturalne. Jest to szczególnie widoczne w usługach finansowych, gdzie platformy mobilnego pieniądza szybko się rozwijają. Te systemy oferują nie tylko podstawowe transfery, ale także pożyczki, oszczędności i ubezpieczenia, czyniąc cyfrowe finanse kluczowym napędem inkluzji.

Rządy również eksperymentują z nowymi narzędziami, takimi jak cyfrowe waluty banku centralnego (CBDC), które są testowane lub już wprowadzane w wielu krajach. Te państwowe cyfrowe waluty mają na celu zmniejszenie kosztów transakcji i rozszerzenie dostępu do usług finansowych w wiejskich oraz nieformalnych segmentach gospodarki. Jednocześnie inwestycje publiczne w cyfrowe systemy identyfikacji i sieci szerokopasmowe przyspieszają cyfrowe przyswajanie w mniej rozwiniętych obszarach.

Ze strony konsumentów, rosnące użycie smartfonów i poprawiony dostęp do internetu umożliwiają znaczący wzrost e-commerce, szczególnie w Azji Południowo-Wschodniej, Ameryce Łacińskiej oraz częściach Afryki Subsaharyjskiej. To prowadzi do zwiększonego popytu w sąsiednich sektorach, takich jak logistyka, płatności i usługi danych, gdzie lokalne startupy oraz regionalni gracze zdobywają teren. Te zmiany przyciągają również kapitał podwyższonego ryzyka i transformują wzorce konsumpcji w centrach miejskich i półmiejskich.

W produkcji wpływ nowoczesnych technologii na gospodarkę kraju może być bardziej stopniowy, ale wciąż istotny. Automatyzacja i cyfrowe narzędzia łańcucha dostaw zaczynają się przyjmować w krajach takich jak Wietnam i Meksyk, pomagając tym gospodarkom budować odporność oraz zmniejszać zależność od przewag niskokosztowej pracy. Z czasem adopcja takich technologii może zdecydować, które kraje wspinają się w globalnym łańcuchu wartości i pozostają konkurencyjne.

Ryzyka na rynkach wschodzących

Rynki wschodzące oferują znaczny potencjał wzrostu, ale także wprowadzają ryzyka, na które inwestorzy powinni zwrócić uwagę. Oto najważniejsze z nich:

Ryzyko polityczne

Zmiany w polityce i wyzwania związane z rządzeniem mogą szybko zmienić krajobraz inwestycyjny. Zmiany przywództwa, nagłe zmiany regulacyjne czy brak instytucjonalnych kontroli często prowadzą do nieoczekiwanych zakłóceń. W rynkach z słabymi systemami sądowniczymi lub ograniczoną wolnością prasy transparentność i ochrona inwestorów są trudniejsze do zapewnienia.

Kontrola kapitału i ograniczenia własności

Wiele rynków wschodzących narzuca ograniczenia na przepływy kapitałowe lub zagraniczne posiadanie dla zarządzania krajową stabilnością gospodarczą. Te środki mogą obejmować limity repatriacji zysków, maksima własności zagranicznej dla konkretnych sektorów oraz przymusowe lokalne partnerstwa. Choć mają na celu stabilizację waluty lub ochronę strategicznych branż, takie kontrolowanie często zmniejsza elastyczność i podnosi koszty transakcji dla zagranicznych inwestorów, szczególnie w okresach stresu rynkowego czy zmiany politycznej.

Luki w jakości instytucji i danych

Wiarygodność danych ekonomicznych i zdolności instytucji pozostają niekonsekwentne w obrębie rynków wschodzących, co oznacza, że inwestorzy często operują z ograniczonym dostępem do dokładnych informacji o inflacji, zatrudnieniu czy kondycji fiskalnej. W kilku krajach dane o PKB mogą być przestarzałe lub nie uwzględniają dużych nieformalnych gospodarek. Słaba egzekucja regulacyjna, szczególnie w bankowości, nieruchomościach czy zgodności środowiskowej, również dodaje niepewności. Te luki mogą zasłaniać podatności, które stają się widoczne dopiero pod presją finansową lub polityczną.

Zmienność makroekonomiczna

Wiele rynków wschodzących jest podatnych na gwałtowne zmiany inflacji, stóp procentowych i kursów wymiany walut. Zewnętrzne wstrząsy, takie jak załamania cen surowców, podwyżki stóp procentowych czy zakłócenia geopolityczne, mogą powodować kryzysy bilansu płatniczego oraz dewaluacje walutowe. Oznacza to, że nawet dobrze prosperujący lokalny zasób może ucierpieć, gdy krajowa waluta poważnie się deprecjonuje.

Ryzyko płynności

Nawet bez formalnych ograniczeń kapitałowych wiele aktywów z rynków wschodzących notowane jest na płytkich lub fragmentarycznych rynkach. W czasach stresu zagraniczni inwestorzy mogą napotkać trudności w wychodzeniu z pozycji z powodu niskich wolumenów handlu, szerokich spreadów bid-ask czy luk cenowych. Jest to szczególnie istotne dla lokalnych walut, rządowego długu, małych akcji kapitałowych oraz prywatnych aktywów infrastrukturalnych, gdzie głębokość rynku jest ograniczona.

Ryzyko prawne i związane z egzekwowaniem umów

Systemy prawne w niektórych rynkach wschodzących mogą nie posiadać niezależności, efektywności czy zdolności do egzekwowania wymaganej ochrony praw inwestorów. Nawet gdy umowy są jasne, ich egzekucja może podlegać interferencji politycznej, biurokratycznym opóźnieniom lub korupcji. To powracający problem w sektorach, takich jak górnictwo, nieruchomości czy usługi komunalne, gdzie rządy zmieniały terminy licencji, rewidowały ramy podatkowe lub cofały pozwolenia pod wpływem zmieniających się politycznych agend.

Rynki wschodzące wymagają zmiany oczekiwań

Rynki wschodzące nadal mają kluczowe znaczenie dla globalnego wzrostu, ale przypadek inwestycyjny jest obecnie bardziej złożony. Chociaż wiele krajów wciąż rozwija się szybciej niż gospodarki rozwinięte, czynniki napędzające ten wzrost przesuwają się od cykli towarowych w stronę popytu konsumenckiego, infrastruktury i cyfrowej transformacji. Jednocześnie ryzyka związane z kontrolą kapitału i niepewnością w zarządzaniu wymagają szczególnej uwagi.

Ekspozycja na gospodarki wschodzące może nadal oferować atrakcyjne długoterminowe zwroty, ale zależy to od zrozumienia, które regiony się adaptują, które sektory odgrywają kluczową rolę, oraz jak dobrze firmy lub projekty są pozycjonowane w lokalnym kontekście. W miarę jak cyfrowe narzędzia przekształcają usługi, polityczne dynamiki ewoluują, a naciski makroekonomiczne się utrzymują, strategie muszą odzwierciedlać zarówno możliwości, jak i ograniczenia tych rynków.