Poznaj polskie indeksy giełdowe i dowiedz się jak je wykorzystać

Polskie indeksy giełdowe i jak je wykorzystać

Indeksy giełdowe są jednym z podstawowych narzędzi analitycznych wykorzystywanych przez inwestorów do oceny sytuacji rynkowej i podejmowania decyzji inwestycyjnych. Każdy indeks jest statystycznym wskaźnikiem, który w formie punktowej odzwierciedla zmiany cen akcji określonej grupy spółek notowanych na giełdzie. Indeksy pozwalają szybko ocenić ogólną kondycję rynku oraz służą jako narzędzie porównawcze dla wyników funduszy inwestycyjnych, pojedynczych spółek czy strategii inwestycyjnych. Stanowią także podstawę dla wielu instrumentów finansowych, takich jak fundusze indeksowe, ETF-y czy kontrakty terminowe.

W praktyce indeks giełdowy to portfel akcji skonstruowany według określonych kryteriów. Dobór spółek może zależeć m.in. od branży (np. WIG-BANKI obejmujący spółki sektora bankowego), wielkości i płynności spółek (np. WIG20 skupiający 20 największych spółek notowanych na GPW) lub miejsca notowań (np. WIG, obejmujący wszystkie spółki z Rynku Głównego GPW, spełniające kryteria płynności i kapitalizacji). Zmiany wartości indeksu obrazują uśrednione zmiany cen akcji w jego składzie – wzrost wartości indeksu oznacza przewagę zwyżek, natomiast spadek może sygnalizować pogarszającą się koniunkturę.

Indeksy giełdowe pełnią również funkcję barometrów gospodarczych, ponieważ pośrednio odzwierciedlają sytuację ekonomiczną kraju lub jego poszczególnych sektorów. Ich wartość jest aktualizowana w regularnych odstępach czasu (np. WIG20 co 15 sekund, mWIG40 oraz sWIG80 co 60 sekund) i publikowana m.in. na stronie Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Skład poszczególnych indeksów jest weryfikowany kwartalnie – po sesji przypadającej na trzeci piątek marca, czerwca, września i grudnia.

Główne polskie indeksy giełdowe

Na polskiej Giełdzie Papierów Wartościowych funkcjonuje kilkadziesiąt indeksów giełdowych. Oto najważniejsze z nich:

• WIG,
• WIG20,
• mWIG40,
• sWIG80,
• WIG30,
• WIG-ESG,
• NCIndex (indeks NewConnect),
• Indeksy sektorowe (np. WIG-Banki, WIG-Energia itd.).

Każdy z tych indeksów odzwierciedla sytuację na giełdzie dla innej puli spółek akcyjnych, dla każdego inna jest metodologia jego konstruowania. Każdy indeks to inna pula danych, jakie brane są pod uwagę przy tworzeniu rankingu.

Indeksy giełdowe GPW i inne ważne pojęcia

• Giełda Papierów Wartościowych. Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie (GPW) tworzy, oblicza i publikuje krajowe indeksy giełdowe. Indeksy są narzędziem, które GPW udostępnia inwestorom do oceny sytuacji rynkowej, śledzenia trendów i podejmowania decyzji inwestycyjnych. Aktualne dane dotyczące poszczególnych indeksów można śledzić na stronie GPW.

Ważne informacje:

• GPW jest administratorem indeksów. Ustala ich skład, zasady kwalifikacji spółek oraz metodologię obliczania.
• Indeksy odzwierciedlają sytuację na GPW. Są one tworzone na podstawie notowań spółek obecnych na tej giełdzie.
• Zmiany w indeksach są ogłaszane i wdrażane przez GPW. Najczęściej kwartalnie, zgodnie z regulaminem indeksów. GPW wykorzystuje indeksy jako benchmarki – do porównywania wyników spółek, funduszy inwestycyjnych czy całych segmentów rynku.

Indeksy giełdowe są integralną częścią struktury GPW – bez giełdy nie istniałyby indeksy, a bez indeksów GPW nie mogłaby pełnić jednej ze swoich kluczowych funkcji informacyjnych dla rynku kapitałowego.

• Kapitalizacja. Zgodnie z definicją przyjętą w Roczniku Giełdowym, kapitalizacja to wartość rynkowa spółki. Oblicza się ją jako iloczyn liczby akcji znajdujących się w obrocie oraz ceny jednej akcji z danej sesji giełdowej. Łączna kapitalizacja wszystkich notowanych spółek tworzy całkowitą kapitalizację giełdy.
• Płynność spółki. Płynność spółki na giełdzie oznacza łatwość, z jaką można kupić lub sprzedać jej akcje bez istotnego wpływu na cenę. Mówiąc prościej — im wyższa płynność, tym szybciej inwestor może zawrzeć transakcję po cenie zbliżonej do rynkowej.

Na płynność wpływają przede wszystkim:

• Wolumen obrotu. Liczba akcji sprzedanych i kupionych w danym okresie; im większy, tym większa płynność.
• Liczba dostępnych akcji w wolnym obrocie (free float). Jeśli większość akcji jest w rękach dużych inwestorów strategicznych, obrót pozostałą częścią może być ograniczony.
• Zainteresowanie inwestorów. Popularność spółki, jej rozpoznawalność i miejsce w indeksach również zwiększają płynność.

Dla inwestorów płynność jest ważna, bo ułatwia zarówno wejście w inwestycję, jak i jej zakończenie — bez konieczności akceptowania dużych różnic między ceną kupna a sprzedaży (tzw. spreadem).

Najważniejsze indeksy giełdowe w Polsce

Skoro znamy już te kilka najważniejszych pojęć potrzebnych do zrozumienia tajników poszczególnych indeksów giełdowych, przyjrzyjmy się tym najbardziej znanym.

WIG – Warszawski Indeks Giełdowy (ang. Warsaw Stock Exchange Index)

WIG jest najstarszym polskim indeksem na warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych – funkcjonuje od 16 kwietnia 1991 roku. Wartości bazowe indeksu WIG są ustalane na podstawie cen akcji wszystkich spółek notowanych na giełdzie, pod warunkiem, że co najmniej 10% ich akcji, o łącznej wartości przynajmniej 1 miliona euro, znajduje się w wolnym obrocie.

Jest to indeks dochodowy, a zatem uwzględnia nie tylko zmiany cen akcji, ale także dochody z dywidend czy prawa poboru.

WIG obejmuje wszystkie spółki z rynku głównego GPW, które spełniają podstawowe kryteria płynności i kapitalizacji. Stanowi tym samym szeroki obraz kondycji całego polskiego rynku akcji. Indeks odzwierciedla łączną wartość względną notowanych spółek w stosunku do ich wartości z momentu rozpoczęcia obliczania WIG. Obecnie w skład WIG wchodzi ponad 300 spółek.

WIG20 – flagowy indeks warszawskiej giełdy

WIG20 uruchomiono 16 kwietnia 1994 roku. Jest najważniejszym indeksem warszawskiej giełdy, obejmującym 20 największych i najbardziej płynnych spółek. WIG20 jest indeksem cenowym, co oznacza, że jego wartość obliczana jest wyłącznie na podstawie cen transakcyjnych akcji spółek wchodzących w jego skład, bez uwzględniania wypłacanych dywidend. Skład indeksu ograniczony jest zasadą dywersyfikacji sektorowej — maksymalnie pięć spółek z jednego sektora może znaleźć się jednocześnie w WIG20. Indeks nie obejmuje funduszy inwestycyjnych, a jego celem jest odzwierciedlenie kondycji największych i najbardziej płynnych spółek notowanych na rynku głównym GPW.

Skład indeksu jest dynamiczny, aktualizowany kwartalnie. Wartość WIG20 reaguje na czynniki lokalne i globalne: zmiany gospodarcze, polityczne, a nawet społeczne wydarzenia międzynarodowe.

To, jakie spółki wchodzą w skład WIG20, można śledzić na bieżąco na stronie Giełdy Papierów Wartościowych.

mWIG40 – indeks średnich spółek

mWIG40 to indeks cenowy obejmujący 40 średnich spółek notowanych na rynku głównym Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. W jego skład nie wchodzą ani spółki należące do indeksów WIG20 i sWIG80, ani spółki zagraniczne, których wartość rynkowa w dniu rankingu przekracza 1 miliard euro, o ile są jednocześnie notowane na innych giełdach.

Indeks ten funkcjonuje od 31 grudnia 1997 roku, początkowo pod nazwą MIDWIG, i jest aktualizowany w oparciu o dane o kapitalizacji oraz płynności. mWIG40 gromadzi spółki, które pod względem kapitalizacji znajdują się tuż za największymi firmami z WIG20. Cechuje je zazwyczaj wyższy potencjał wzrostu, ale też większe ryzyko inwestycyjne.

W skład indeksu często wchodzą spółki wzrostowe reprezentujące zróżnicowane sektory gospodarki, co sprawia, że mWIG40 stanowi cenne źródło informacji o kondycji średnich przedsiębiorstw z dużym potencjałem rozwoju.

sWIG80 – indeks małych spółek

Indeks sWIG80 (small WIG) obejmuje 80 małych spółek notowanych na rynku głównym Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, które plasują się pod względem kapitalizacji poniżej spółek z indeksu mWIG40. Indeks ten istnieje od 31 grudnia 1994 roku, a funkcjonował pod nazwą WIRR (Warszawski Indeks Rynk.

Podobnie jak inne główne indeksy giełdowe w Polsce, sWIG80 jest indeksem cenowym, co oznacza, że przy jego obliczaniu brane są pod uwagę jedynie ceny transakcyjne akcji spółek wchodzących w jego skład — bez uwzględniania wypłacanych dywidend czy praw poboru. Udział jednej spółki w indeksie jest ograniczony do maksymalnie 10% jego wartości, co zapobiega nadmiernemu wpływowi pojedynczych podmiotów na cały wskaźnik. Z indeksu sWIG80 wykluczone są spółki wchodzące w skład WIG20 oraz mWIG40, a także spółki zagraniczne, które są równolegle notowane na innych rynkach i których wartość rynkowa w dniu kwalifikacji przekracza 1 miliard euro.

sWIG80 cieszy się popularnością wśród inwestorów skłonnych do podejmowania większego ryzyka w zamian za potencjalnie wyższą stopę zwrotu. Małe spółki często oferują większą dynamikę wzrostu, ale jednocześnie charakteryzują się niższą płynnością i większą zmiennością. Inwestowanie w tego typu podmioty wymaga większej wiedzy, dokładnej analizy i gotowości na wahania rynku, jednak dla świadomych inwestorów może stanowić atrakcyjny element zdywersyfikowanego portfela.

WIG30 – poszerzony WIG20

WIG30 został uruchomiony 23 września 2013 roku jako indeks cenowy, obejmujący 30 największych i najbardziej płynnych spółek notowanych na rynku głównym Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. Powstał jako alternatywa dla WIG20, z zamiarem zwiększenia reprezentatywności rynku poprzez uwzględnienie większej liczby dużych spółek.

W konstrukcji WIG30 obowiązują ograniczenia, które mają na celu zapewnienie większej równowagi — udział jednej spółki nie może przekraczać 10% wartości indeksu, a liczba spółek z jednego sektora jest ograniczona do maksymalnie siedmiu. Mimo początkowych nadziei, WIG30 nie zastąpił wiodącego indeksu WIG20 jako głównego barometru polskiego rynku akcji, jednak nadal funkcjonuje jako alternatywny indeks, dając bardziej zdywersyfikowany obraz dużych polskich firm notowanych na GPW.

WIG-ESG - dla zrównoważonego rozwoju

WIG-ESG to jeden z najnowszych indeksów dochodowych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie, notowany od 3 września 2019 roku. Został stworzony z myślą o promowaniu inwestowania w spółki odpowiedzialne społecznie, które prowadzą działalność zgodnie z zasadami CSR (Corporate Social Responsibility). Wartość bazowa indeksu została ustalona na poziomie 10 000 punktów na dzień 28 grudnia 2018 roku.

W skład WIG-ESG wchodzą spółki, które oprócz spełniania wymogów płynności i kapitalizacji, pozytywnie wypadają w ocenie czynników środowiskowych, społecznych i związanych z ładem korporacyjnym (ESG). Wagi spółek w indeksie są określane na podstawie liczby akcji w wolnym obrocie, skorygowanej o wyniki rankingu ESG opracowanego przez firmę Sustainalytics oraz ocenę stosowania zasad ładu korporacyjnego. Dodatkowo, udział jednej spółki nie może przekraczać 10% wartości indeksu, a łączny udział spółek, których udział indywidualny przekracza 5%, jest ograniczony do 40%. WIG-ESG pełni funkcję narzędzia dla inwestorów zainteresowanych zrównoważonym rozwojem i odpowiedzialnym inwestowaniem.

NCIndex – indeks rynku NewConnect

Indeks NCIndex obejmuje spółki notowane na rynku alternatywnym Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie – NewConnect, który został uruchomiony w 2007 roku. W skład indeksu wchodzą zazwyczaj młode firmy, w tym start-upy technologiczne oraz przedsiębiorstwa o dużym potencjale wzrostu, ale jednocześnie podwyższonym ryzyku inwestycyjnym.

NCIndex cechuje się znacznie większą zmiennością niż indeksy głównego rynku GPW. To właśnie na tym rynku mogą pojawiać się zarówno spektakularne wzrosty cen akcji, jak i głębokie, gwałtowne spadki, co czyni go atrakcyjnym, lecz wymagającym segmentem dla bardziej doświadczonych i świadomych inwestorów.

Indeksy sektorowe

Indeksy sektorowe Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie to specjalna grupa indeksów, które odzwierciedlają kondycję spółek działających w konkretnych branżach. Ich celem jest umożliwienie inwestorom analizy trendów w poszczególnych sektorach gospodarki oraz budowanie portfeli skoncentrowanych tematycznie.

Indeksy te są indeksami cenowymi, czyli bazują wyłącznie na zmianach cen akcji – nie uwzględniają wypłacanych dywidend. Skład każdego indeksu sektorowego jest aktualizowany cyklicznie, zgodnie z zasadami GPW, a kwalifikacja spółek zależy od rodzaju prowadzonej działalności oraz spełniania kryteriów płynności i kapitalizacji.

Główne indeksy sektorowe notowane na GPW:

• WIG-BANKI. Skupia spółki z sektora bankowego.
• WIG-ENERGIA. Obejmuje spółki energetyczne (produkcja i dystrybucja energii).
• WIG-GÓRNICTWO. Odzwierciedla notowania spółek z branży wydobywczej.
• WIG-CHEMIA. Spółki z sektora chemicznego.
• WIG-INFORMATYKA. Spółki działające w branży IT.
• WIG-SPOZYW. Producenci żywności i napojów.
• WIG-BUDOWNICTWO. Firmy budowlane i deweloperskie.
• WIG-MEDIA. Spółki medialne.
• WIG-NRCHOM (nieruchomości). Spółki działające na rynku nieruchomości.
• WIG-PALIWA. Koncerny paliwowe i petrochemiczne.
• WIG-TELKOM. Operatorzy telekomunikacyjni.
• WIG-MOTO. Firmy z branży motoryzacyjnej.
• WIG-LEKI. Spółki farmaceutyczne i biotechnologiczne.

Do czego służą indeksy sektorowe?

• Analiza porównawcza. Pomagają ocenić, jak dana branża radzi sobie na tle rynku.
• Strategie tematyczne. Umożliwiają tworzenie portfeli inwestycyjnych skoncentrowanych na konkretnych sektorach.
• Ocena koniunktury. Pokazują cykle wzrostu i spadku w różnych gałęziach gospodarki.
• Benchmarking. Są punktami odniesienia dla funduszy sektorowych i inwestorów indywidualnych.

Znaczenie indeksów giełdowych dla inwestorów

Indeksy giełdowe są kluczowym narzędziem wspierającym inwestorów w analizie rynku. Pozwalają szybko ocenić stan gospodarki, porównać wyniki inwestycji, monitorować trendy oraz podejmować decyzje o zakupie lub sprzedaży aktywów. Trudno przecenić ich znaczenie dla całego rynku finansowego - są nie tylko źródłem informacji, ale także narzędziem napędzającym koniunkturę gospodarczą.