Paraliż decyzyjny. Czym jest i jak go uniknąć?

Ciągła obawa przed zainwestowaniem w nieodpowiednim momencie może uniemożliwić inwestorom osiągnięcie ich celów finansowych. Opóźnianie działania z powodu nieustannej obawy przed wejściem na rynek, gdy ceny są zbyt wysokie, lub ze sprzedażą, gdy ceny na rynku są zbyt niskie, nazywamy paraliżem decyzyjnym. 

Paraliż decyzyjny jest bardzo powszechną koncepcją z dziedziny finansów behawioralnych. Tak dzieje się z niektórymi inwestorami w obliczu zbyt wielu możliwości wyboru lub zbyt wielu pytań bez odpowiedzi: popadają w paraliż i tracą okazje.  

Próba wycelowania w idealny moment na rynku jest zawsze niemożliwą do zrealizowania strategią, więc oto kilka wskazówek, które pomogą Ci zmniejszyć ryzyko, gdy wahania rynkowe powstrzymują Cię od inwestowania. 

Najprostszym sposobem na zmniejszenie ryzyka w okresie zmienności na rynku jest „przeczekanie na gotówce”. Sprzedanie części, lecz nie wszystkich, inwestycji może być dobrym rozwiązaniem. Jeśli jednak sprzedasz te aktywa, gdy rynki będą na niskim poziomie, nie zobaczysz korzyści, gdy wrócą wzrosty. 

Wskazówka 2: Inwestuj bardziej defensywnie

Innym sposobem na zmniejszenie ryzyka dla Twojego portfela jest wybranie bardziej defensywnych sektorów. Nie wybieraj sektorów cyklicznych — na przykład branży turystycznej, motoryzacyjnej czy nadawców. Zamiast tego preferuj mniej cykliczne sektory, takie jak żywność, usługi komunalne i opieka zdrowotna. 

Innym sposobem na zmniejszenie ryzyka jest dywersyfikacja. Nie wybieraj dwóch lub trzech pojedynczych pozycji z jednego sektora. Inwestuj w wiele klas aktywów, takich jak obligacje i/lub surowce. Globalnie zdywersyfikowany ETF na obligacje może nadal przynosić zysk pomimo spadków na rynkach. W przypadku surowców możesz wybrać indeks o szerokim składzie, obejmujący metale i energię, a także surowce „miękkie”, takie jak zboże i kawa.

Wskazówka 4: Korzystaj ze zleceń stop loss

W przypadku aktywnie zarządzanej części portfela rozsądnym wyborem może być korzystanie ze zleceń stop loss. Pozwala to zapobiec „wykrwawieniu się” portfela z całego zwrotu z powodu jednej lub dwóch błędnie wybranych pozycji. Jeśli zdecydujesz się na zlecenie trailing stop loss, będziesz mieć pewność, że będzie ono „podążać” za wzrostem akcji z ustaloną odległością.  

Nie myśl w kategoriach czarno-białych

Dokonywanie w teraźniejszości wyborów dotyczących niepewnej przyszłości jest i zawsze będzie bardzo trudne.  Pamiętaj, że nigdy nie uda Ci się zrobić tego perfekcyjnie. Jeśli zdecydujesz się teraz na trzymanie wszystkiego w gotówce, a potem giełda wzrośnie o 10%, poczujesz rozczarowanie. Jeśli pozostawisz wszystko w pełni zainwestowane, a giełda spadnie o 10%, również poczujesz rozczarowanie. Co więcej, nigdy nie będziesz sprzedawać po najwyższej cenie rynkowej, a kupować po najniższej. Więc nie oczekuj tego od siebie.

Wreszcie: nie myśl w czarno-białych kategoriach. Jeśli wszystkie Twoje środki są obecnie w pełni zainwestowane i obawiasz się, że nie wyczujesz idealnego momentu na rynku podczas zmienności, możesz oczywiście zamienić część inwestycji na gotówkę. Jeśli rynek dalej wzrośnie, nadal będziesz na rynku z pozostałą częścią swojego portfela, a w przypadku spadku — strata nie będzie dotyczyć całej pozycji. 

Paraliż decyzyjny zdarza się najlepszym z nas podczas różnych sytuacji i wydarzeń życiowych. Liczy się rozpoznanie tego problemu u siebie, gdy wystąpi, i przygotowanie dla siebie planu działania, który będzie można od razu zastosować, gdy zmienność rynku wywoła wątpliwości. Całkowicie rozsądne jest zatrzymanie się i dokładne rozważenie tego, co chcemy zrobić. Pamiętaj tylko, że istnieje wiele sposobów ochrony portfela jako całości lub poszczególnych akcji przed potencjalnym spadkiem.

Przyjrzyj się więc swojemu portfelowi i dokładnie to rozważ. Szczególnie jeśli podejrzewasz, że ceny na giełdzie są w danej chwili (zbyt) wysokie. Bezczynność to wybór, ale niech to będzie wybór świadomy.