Diversificatiestrategie: van Harry Markowitz tot de beste praktijken van vandaag
Diversification
Saxo Group
Het opbouwen van een veerkrachtige portefeuille vereist zorgvuldige planning. Daarbij is diversificatie een van de belangrijkste onderdelen van elke beleggingsstrategie. Geïntroduceerd als onderdeel van de ‘moderne portefeuilletheorie’, ontwikkeld door de Amerikaanse econoom Harry Markowitz, blijft het een van de meest effectieve methoden voor risicomanagement en het omgaan met marktvolatiliteit. Diversificatie omvat het combineren van activa met een lage correlatie in dezelfde portefeuille om het neerwaartse risico te verminderen.
Markten fluctueren en ontwikkelen zich continu en het financiële landschap is door de jaren heen ingrijpend veranderd. Toch blijven de principes van diversificatie tijdloos. Het spreiden van beleggingen over verschillende activa, sectoren en geografische regio’s helpt beleggers verliezen te beperken en een evenwicht te behouden in onvoorspelbare markten.
De evolutie van diversificatie
Harry Markowitz zorgde voor een revolutie in de beleggingstheorieën met zijn werk aan de moderne portefeuilletheorie (MPT) in de jaren vijftig. De MPT toont aan hoe het combineren van activa met een lage correlatie het risico van een portefeuille kan minimaliseren, zonder dat dit ten koste hoeft te gaan van het potentiële rendement. Diversificatie, naast risico, rendement en correlatie, is een van de kernconcepten van deze theorie voor het beleggen in markten.
Dit baanbrekende idee liet zien dat risico niet alleen gaat over individuele beleggingen, maar ook over hoe deze beleggingen binnen een portefeuille op elkaar inwerken. Een belangrijk concept is correlatie, oftewel de neiging van twee activa om in prijsbewegingen samen op te trekken.
Kort gezegd is het doel van diversificatie om het niet-systematische risico te verkleinen, dat specifiek is voor individuele effecten of sectoren. Door een reeks activa met lage correlatie aan te houden die verschillend reageren op marktgebeurtenissen, kunnen beleggers proberen de effecten van marktvolatiliteit te compenseren. Deze benadering betekende een fundamentele verschuiving ten opzichte van het concentreren van vermogen in één enkel aandeel of sector.
In de loop van de tijd zijn diversificatiestrategieën verder ontwikkeld dan de basisprincipes van MPT. Moderne beleggers gebruiken geavanceerde tools en technieken om in te spelen op de dynamiek van de huidige financiële markt.
Enkele voorbeelden zijn:
- Smart bèta-strategieën. Deze bieden de mogelijkheid tot maatwerk door in te spelen op specifieke factoren zoals waarde of momentum, met behulp van passieve beleggingsstrategieën die zich richten op een of meer van deze factoren.
- Robo-adviseurs en automatisering. Geautomatiseerde platforms vereenvoudigen de portefeuille-allocatie op basis van individuele doelen, waardoor diversificatie toegankelijker wordt voor particuliere beleggers. Robo-adviseurs volgen vaak eenvoudige, op MPT-gebaseerde regels, wat hun effect in de bredere markt mogelijk versterkt.
- ESG-integratie. Factoren op het gebied van milieu (Environmental), maatschappij (Social) en goed ondernemingsbestuur (Governance) vormen een controversieel onderwerp binnen de portefeuilletheorie, omdat ze een extra laag van ethische en duurzame beleggingsnormen toevoegen aan de selectie van aandelen.
Ondanks deze ontwikkelingen blijft diversificatie onmisbaar voor het beheersen van risico’s en het realiseren van financiële doelstellingen.
Verschillende soorten diversificatie strategieën
Diversificatie is een eenvoudig concept, maar er zijn verschillende strategieën die beleggers kunnen toepassen om risico’s te beheersen en de veerkracht van hun portefeuille te vergroten via diversificatie. Elke benadering speelt een rol bij de balans tussen mogelijk rendement en risicobereidheid.
Tussen activaklassen
Diversificatie over verschillende activaklassen is een van de meest eenvoudige en effectieve vormen van diversificatie strategie. Aandelen, obligaties, onroerend goed en grondstoffen reageren verschillend op marktomstandigheden en bieden zo een natuurlijke hedge. Aandelen presteren bijvoorbeeld meestal goed in groeiende markten, terwijl obligaties stabiliteit bieden tijdens economische neergang.
Cryptocurrencies hebben zich eveneens ontwikkeld tot een alternatieve activaklasse, wat een extra laag diversificatie toevoegt. Het volatiele karakter maakt ze geschikt voor beleggers met een hoge risicobereidheid, maar de lange termijn correlatie met aandelen en andere activaklassen blijft voorlopig onduidelijk.
Binnen activaklassen
Verdergaande diversificatie vindt plaats binnen de afzonderlijke activaklassen. Voor aandelen betekent dit spreiding over sectoren zoals gezondheidszorg, technologie en consumentengoederen. Sectorgebonden risico’s, zoals een wijziging in regelgeving die de technologiesector treft, kunnen worden gecompenseerd door winsten in minder getroffen segmenten zoals onroerend goed. Over het algemeen presteren tech- of andere groeiaandelen vaak beter in tijden van economische groei, terwijl bedrijven in de consumentengoederen met een stabiele klantenbasis (zoals tabaksbedrijven) doorgaans beter bestand zijn tegen een neergang.
Bij obligaties kan spreiding door het combineren van verschillende uitgevers (bedrijf vs. overheid) en verschillende looptijden (korte, middellange en lange termijn) helpen beschermen tegen rente- en kredietrisico’s.
Geografische diversificatie
De economische omstandigheden verschillen per land, waardoor geografische diversificatie een andere manier is om ongerealiseerd rendement te beschermen. Het combineren van binnenlandse activa met internationale beleggingen vermindert de afhankelijkheid van één enkele economie, hoewel veel financiële crises wereldwijd zijn en aandelenmarkten wereldwijd kunnen treffen. Ontwikkelde markten bieden meestal stabiliteit, terwijl opkomende markten kansen op hoge groei kunnen bieden, maar mogelijk ook meer volatiliteit met zich meebrengen.
Een belegger met uitsluitend Amerikaanse aandelen kan bijvoorbeeld overwegen om blootstelling aan Aziatische of Europese markten toe te voegen om te profiteren van verschillende groeicycli en mogelijkheden. Verschillende markten hebben verschillende niveaus van correlatie. Economieën die minder handelsrelaties met elkaar hebben, vertonen doorgaans een lagere correlatie.
Risicoprofielen
Het in balans houden van laag- en hoog risico beleggingen zorgt voor een portefeuille die bestand is tegen volatiliteit en toch kan blijven presteren. Staatsobligaties en blue-chip-aandelen vormen een solide basis van relatief veilige beleggingen, terwijl groeiaandelen of high-yield-obligaties potentieel hogere rendementen kunnen genereren. De manier waarop deze balans wordt gerealiseerd, hangt af van de financiële doelen en de risicobereidheid van de belegger.
Looptijden in vastrentende waarden
Looptijden spelen een belangrijke rol bij obligatiediversificatie. Kortlopende obligaties zijn minder gevoelig voor renteveranderingen, maar bieden vaak een lager rendement. Langlopende obligaties zijn volatieler, maar kunnen mogelijk een hoger rendement opleveren. Door beide te combineren, spreidt men het risico over uiteenlopende economische omstandigheden.
Tastbaarheid
Beleggers kunnen ook diversifiëren door zowel tastbare als niet-tastbare activa in hun portefeuille op te nemen. Tastbare investeringen zoals onroerend goed en goud bieden een intrinsieke waarde en over het algemeen meer prijsstabiliteit. Niet-tastbare activa, zoals aandelen en digitale effecten, bieden juist liquiditeit en schaalbaarheid.
Een combinatie van goud en ETF’s in aandelen zorgt bijvoorbeeld voor blootstelling aan zowel fysieke als marktgedreven activa. In veel landen is het vermogen verdeeld tussen vastgoedinvesteringen (primair of secundair huis) en niet-tastbare activa zoals aandelen.
Diversificatie van platformen of bewaarinstellingen
Het spreiden van beleggingen over meerdere platformen vermindert risico’s zoals faillissement van de broker. Door verschillende brokers of banken te gebruiken, voorkomt men teveel afhankelijkheid van één enkele instelling. Het combineren van fysieke activa met digitale opslagopties beperkt eveneens systeemrisico’s. Veel rechtsgebieden bieden depositogarantiestelsels tot een bepaald bedrag, dus voor grotere portefeuilles kan het zinvol zijn om de assets te spreiden in delen die elk onder deze garantie vallen.
Alternatieve beleggingen
Alternatieve activa, zoals vastgoedfondsen (REIT’s), hedgefondsen en verzamelobjecten, bieden diversificatie buiten de traditionele markten. Deze beleggingen hebben vaak een lage correlatie met aandelen en obligaties, wat de stabiliteit van de portefeuille kan verbeteren. Zo kunnen REIT’s voor een stabiele inkomstenstroom zorgen, terwijl hedgefondsen blootstelling bieden aan unieke strategieën en proberen consistente rendementen te genereren, ongeacht de marktomstandigheden.
Voordelen van diversificatie
Diversificatie biedt verschillende voordelen die beleggers helpen met risicobeheer en een stabielere portefeuille kunnen creëren.
Risicoreductie
Een goede diversificatie binnen de portefeuille verkleint de impact van slechte prestaties van een enkele belegging. Wanneer activa verschillend reageren op marktomstandigheden, worden verliezen in het ene gebied vaak gecompenseerd door winsten in een ander. Deze benadering helpt de algehele prestaties te stabiliseren en minimaliseert blootstelling aan niet-systematisch risico.
Grotere stabiliteit
Diversificatie bevordert de stabiliteit van een portefeuille op lange termijn. Het spreiden van beleggingen over verschillende activaklassen en regio's beperkt de effecten van volatiliteit in de markt. Dit is vooral waardevol in tijden van economische onzekerheid, omdat het de kans op grote verliezen verkleint.
Toegang tot bredere kansen
Door blootstelling aan een breder scala van markten, sectoren en geografische regio's vergroten beleggers hun kansen om groeimogelijkheden te vinden en daarvan te profiteren. Dit kan variëren van opkomende markten en innovatieve sectoren tot alternatieve beleggingen.
Bescherming tegen sectorspecifieke risico's
Een te hoge concentratie van beleggingen in één enkele sector vergroot de kwetsbaarheid voor sectorspecifieke neergangen. Diversificatie over meerdere sectoren beperkt dit risico, zodat de portefeuille veerkrachtig blijft als een bepaalde sector minder goed presteert.
Nadelen van diversificatie
Hoewel diversificatie vaak een nuttige strategie is, zijn er ook enkele nadelen waarmee beleggers rekening moeten houden.
Verwaterde rendementen
Het spreiden van beleggingen over meerdere activa kan de potentie voor significante winsten beperken. Wanneer goed presterende beleggingen worden gecombineerd met zwakkere, kan het totale rendement lager uitvallen dan bij een meer geconcentreerde aanpak.
Grotere complexiteit
Het beheren van een gediversifieerde portefeuille kan veel inspanning vereisen. Het volgen van verschillende activaklassen, regio's en sectoren kan complex worden, vooral voor particuliere beleggers. Ook het behouden van de juiste verhoudingen in de portefeuille, in lijn met de beleggingsdoelen, vereist extra aandacht.
Hogere kosten
Diversificatie kan leiden tot extra kosten. Transactiekosten, fondskosten en advieskosten kunnen oplopen, wat het netto rendement verkleint. Dit geldt vooral voor beleggers die gebruikmaken van actief beheerde strategie?n. Hoe meer transacties nodig zijn om de portefeuille op te bouwen en te herbalanceren, hoe hoger de kosten en commissies. Complexere portefeuilles vragen bovendien om meer regelmatige bijsturing.
Risico's van overmatige diversificatie
Overmatige diversificatie treedt op wanneer een portefeuille te veel verschillende activa bevat, waardoor potentiële winsten verwateren en het beheer gecompliceerder wordt. Daarnaast kan het het rendement drukken en leiden tot overlappende posities, waardoor het risicomanagement minder effectief wordt. De meeste beleggingsstrategieën steunen op het idee dat aandelen op lange termijn in waarde stijgen. Overmatige diversificatie (door bijvoorbeeld ook obligaties, goud, enzovoort op te nemen) kan de blootstelling aan deze waardegroei verminderen.
Praktische stappen om een gediversifieerde portefeuille op te bouwen
Een gediversifieerde portefeuille vereist duidelijke doelen, gedisciplineerde planning en regelmatige aanpassingen om beter bestand te zijn tegen volatiliteit.
1. Stel duidelijke doelen en beoordeel uw risicobereidheid
Het vaststellen van financiële doelen vormt de basis van een sterke portefeuille. Bij een langere beleggingshorizon kan de nadruk op groeigerichte activa zoals aandelen liggen, terwijl kortetermijndoelen vaker vragen om stabielere beleggingen zoals obligaties. Begrip van risicobereidheid zorgt voor een portefeuille die past bij het risico dat een belegger kan dragen.
2. Verdeel activa over verschillende activaklassen
Het spreiden van beleggingen over meerdere activaklassen verkleint de afhankelijkheid van één enkele categorie. Een gebalanceerde verdeling, zoals de traditionele 60/40-splitsing tussen aandelen en obligaties, biedt stabiliteit en groeipotentieel.
Aggressievere beleggers kunnen denken aan een 80/20-verdeling, terwijl conservatievere benaderingen juist de voorkeur kunnen geven aan 50/50. Het toevoegen van onroerend goed, grondstoffen of alternatieve activa kan de portefeuille verder versterken.
3. Diversifieer binnen activaklassen
Het aanbrengen van variatie binnen elke activaklasse voegt een extra beschermingslaag toe.
- Aandelen. Een combinatie van largecap-, midcap- en smallcap aandelen in sectoren zoals technologie, gezondheidszorg en consumentengoederen.
- Obligaties. Een mix van staats- en bedrijfsobligaties, plus verschillende looptijden, kan risico en rendement in balans houden.
- Alternatieven. Onroerend goed via REIT's of tastbare activa zoals grondstoffen bieden stabiliteit en dekking tegen inflatie.
4. Zorg voor geografische diversificatie
Het uitbreiden van beleggingen buiten de binnenlandse markt beperkt de blootstelling aan een enkele economie. Ontwikkelde markten bieden stabiliteit, terwijl opkomende markten kansen kunnen bieden voor hogere rendementen. Een mix van beide zorgt voor evenwicht.
5. Periodiek herbalanceren
Na verloop van tijd kunnen sommige activa beter presteren dan andere, waardoor de beoogde verdeling verstoord raakt. Herbalanceren zorgt ervoor dat de portefeuille in lijn blijft met de oorspronkelijke doelen en het gewenste risicoprofiel. Regelmatige controles voorkomen dat scheve verhoudingen het effect van diversificatie verzwakken.
6. Bewaak kosten en liquiditeit
Transactiekosten, beheerkosten en liquiditeitsbeperkingen kunnen de prestaties van een portefeuille beïnvloeden. Door een goede balans te behouden tussen liquide activa (voor kortetermijnbehoeften) en lange termijn beleggingen, blijft de benodigde flexibiliteit behouden zonder dat dit ten koste gaat van het rendement.
Voorbeeld van portefeuilleallocatie
Een gediversifieerde portefeuille voor een belegger met een gemiddeld risicoprofiel kan er als volgt uitzien:
- 50% aandelen. Verdeeld over binnenlandse, internationale en smallcap-aandelen.
- 30% obligaties. Een combinatie van staats- en bedrijfsobligaties.
- 10% onroerend goed. Via REIT's of directe investeringen.
- 10% grondstoffen. Bijvoorbeeld goud of agrarische ETF's.
Deze structuur balanceert groeipotentieel met risicomanagement en kan worden aangepast aan individuele doelen. Een hoger percentage aandelen kan geschikt zijn voor beleggers met een hogere risicobereidheid of een langere beleggingshorizon.
Diversificatie en risicomanagement
Diversificatie is een essentieel hulpmiddel voor risico management binnen een beleggingsportefeuille. Het helpt kwetsbaarheden te beperken en rendementen in balans te houden, maar het is ook belangrijk de beperkingen en praktische toepassingen ervan te begrijpen.
Systematisch versus niet-systematisch risico
Diversificatie richt zich voornamelijk op niet-systematisch risico, dat specifiek is voor individuele bedrijven of sectoren. Dit omvat risico's zoals inefficiënt management, regelgevingsproblemen of sectorgerelateerde neergangen. Een goed gediversifieerde portefeuille spreidt beleggingen over activa die verschillend reageren op marktgebeurtenissen, waardoor de blootstelling aan dit type risico wordt verkleind.
Systematisch risico daarentegen heeft invloed op de volledige markt of economie en kan niet worden weggenomen door diversificatie. Gebeurtenissen als recessies of geopolitieke instabiliteit treffen alle activaklassen in zekere mate. Hoewel diversificatie kan helpen bij het beheersen van deze risico's, kunnen aanvullende strategieën zoals hedging extra bescherming bieden.
Correlatie en volatiliteit
Diversificatie werkt het beste wanneer de activa in een portefeuille een lage of negatieve correlatie hebben. Dit betekent dat ze niet dezelfde richting op bewegen bij vergelijkbare marktomstandigheden. Aandelen en obligaties hebben bijvoorbeeld vaak een lage correlatie, waarmee ze samen een sterke combinatie vormen voor het beperken van volatiliteit.
Door correlatie coëfficiënten te meten, kunnen beleggers de kwaliteit van hun diversificatie beoordelen. Een coëfficiënt dichter bij -1 duidt op aanzienlijke diversificatievoordelen, terwijl een coëfficiënt dichter bij +1 wijst op minimale risicoreductie. Vaak hebben activa met een lage correlatie (coëfficiënt nabij 0) de voorkeur, omdat lagere coëfficiënten een groter effect op het rendement kunnen hebben.
Hedging-strategieën
Hedging vormt een aanvulling op diversificatie door te beschermen tegen specifieke risico's. Het inzetten van hedging strategieën vereist een zorgvuldige afweging van de kosten en potentiële verliezen, die de totale portefeuilleprestaties kunnen beïnvloeden. Deze strategieën komen het best tot hun recht in combinatie met diversificatie, om zo een robuuster kader voor risicobeheer te creëren.
Praktijkvoorbeelden en toepassingen
Diversificatie biedt waardevolle lessen, zowel in situaties waarin het goed werkt als wanneer het tekortschiet. Het bestuderen van praktijkvoorbeelden geeft inzicht in hoe beleggers effectief risico’s en rendement kunnen balanceren.
Effectieve diversificatie in de praktijk
Tijdens de financiële crisis van 2008 presteerden portefeuilles die aandelen, obligaties en alternatieve beleggingen combineerden beter dan portefeuilles met een sterke concentratie in één activaklasse. Veel aandelenportefeuilles waren overmatig blootgesteld aan bankaandelen, die het hardst werden getroffen door de crash vanwege hun sterke prestaties in de jaren voorafgaand aan 2007. Een vergelijkbaar fenomeen deed zich voor tijdens de ‘dotcom-bubble’ van 2000-2001, toen tech-aandelen eerst extreem hoge rendementen boekten en vervolgens forse verliezen leden.
Bij een gegeneraliseerde marktcrash kunnen beleggers, met zowel binnenlandse als internationale beleggingen, verliezen beperken door stabiele activa zoals staatsobligaties en grondstoffen als goud aan te houden. Deze aanpak beschermt het kapitaal bij extreme volatiliteit en vergemakkelijkt herstel wanneer de rust op de markt terugkeert.
Stel bijvoorbeeld dat een portefeuille in 2007 bestond uit 40% aandelen, 40% obligaties en 20% grondstoffen. Die zou veerkrachtiger zijn gebleken dan een portefeuille die volledig was gericht op aandelen. Hoewel een voorzichtige portefeuille als deze mogelijk lagere winsten boekt tijdens stijgende aandelenmarkten, kan deze bij een neergang beter presteren omdat de verliezen doorgaans groter zijn in volatiele aandelenmarkten.
Wanneer diversificatie tekortschiet
Overmatige diversificatie is een mogelijk struikelblok voor beleggers. In het verleden hebben sommige grote fondsen problemen ondervonden doordat ze een buitensporig aantal activa aanhielden, waarvan er veel overlappende kenmerken hadden.
Zo hebben publieke pensioenfondsen in de VS kritiek gekregen op het beheer van grote, complexe portefeuilles die vaak niet beter presteren dan hun benchmark, vaak inclusief alternatieve activa en met beperkte transparantie.
Het vertrouwen op activa met hoge correlatie is een ander probleem. De dotcom-bubbel van de vroege jaren 2000 legde de risico’s van het concentreren van beleggingen in één sector bloot, zelfs als er sprake was van geografische en bedrijfsdiversificatie. Beleggers met een zwaar overgewicht in technologieaandelen leden enorme verliezen toen de bubbel barstte, wat het belang onderstreept van een diversificatie strategie in activa met een lage correlatie.
Conclusie: diversificatie kan helpen bij portefeuille stabiliteit
Diversificatie is uw beste verdediging tegen onzekerheid. Niemand kan de toekomst voorspellen, maar het spreiden van beleggingen over activa met een lage correlatie kan u helpen om niet te afhankelijk te zijn van één enkel risico. Een goed gediversifieerde portefeuille probeert niet alleen te beschermen tegen mogelijke verliezen, maar kan u ook helpen om op de lange termijn een consistent rendement te behalen in de meeste marktomgevingen.
Gerelateerde artikelen
Aandelen
Nieuwste artikelen
Aandelen
Beleggen kent risico’s, uw inleg kan minder waard worden.
De informatie op deze pagina is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als een individuele aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De beloning van de auteur van dit artikel staat/stond/zal niet direct of indirect in relatie (staan) met zijn specifieke aanbevelingen of standpunten. Ondanks het feit dat Saxo Nederland alle zorgvuldigheid in acht neemt bij het samenstellen en onderhouden van deze pagina's, en daarbij gebruik maakt van bronnen die betrouwbaar geacht worden, kan Saxo Nederland niet instaan voor de juistheid, volledigheid en actualiteit van de geboden informatie. Indien u zonder verificatie of advies gebruikmaakt van de verstrekte informatie, doet u dat voor eigen rekening en risico. Aan de informatie op deze pagina's kunnen geen rechten worden ontleend. Saxo Nederland is een handelsnaam van Saxo Bank A/S. Beleggen brengt risico’s met zich mee. Uw inleg kan minder waard worden. Meer informatie over de specifieke productrisico’s kunt u lezen op de productpagina’s.