Hoe Norges Bank, Riksbank & Danmarks Nationalbank de Scandinavische markten vormgeven

Scandinavische centrale banken worden vaak op één hoop gegooid, maar hun mandaten, instrumenten en monetaire prioriteiten zijn allesbehalve identiek. Norges Bank, Riksbank en Danmarks Nationalbank opereren onder verschillende mandaten die zijn gevormd door binnenlandse prioriteiten, afstemming op de EU en historische afwegingen tussen autonomie en stabiliteit.

Hun besluiten gaan verder dan alleen het bepalen van de richttarieven. Ze beïnvloeden hoe de Noorse kroon, Zweedse kroon en Deense kroon zich op de markt bewegen. Sommige richten zich op inflatie, sommige verdedigen een vaste koppeling en andere reageren op mondiale schommelingen in de vraag.

Monetaire beleidsregimes in Scandinavië

De beleidskaders van de Scandinavische centrale banken tonen scherpe verschillen in prioriteiten:

• Norges Bank en de Riksbank volgen allebei inflatiedoelstellingen, met als doel de prijsstijging rond 2% te houden. Ze opereren met volledige monetaire onafhankelijkheid, waarbij ze de rente aanpassen op basis van binnenlandse inflatie, loongroei en outputgaps.
• Danmarks Nationalbank richt zich daarentegen op stabiliteit van de wisselkoers. Als lid van het Europese wisselkoersmechanisme (ERM II) houdt het de Deense kroon strak gekoppeld aan de euro. Dat betekent dat de rentebeslissingen minder gebaseerd zijn op binnenlandse inflatie en meer op het handhaven van de koppeling binnen een smalle fluctuatiemarge.

Deze kaders worden ook bepaald door de relatie van elk land met de EU. Denemarken is onderdeel van de EU en ERM II, maar niet van de eurozone. Zweden is lid van de EU, maar behoudt zijn eigen valuta en beleidsautonomie. Noorwegen staat helemaal buiten de EU. Danmarks Nationalbank volgt de koppeling uit eigen keuze en niet uit wettelijke verplichting, waarbij het voorspelbaarheid op de valutamarkten belangrijker vindt dan een discretionaire monetaire controle. Het gevolg is een regio waarin centrale banken geografisch dicht bij elkaar liggen maar onder structureel verschillende regels opereren.