Volatiliteit en de VIX uitgelegd: waarom de VIX nu zo hoog is, en wat dat betekent voor de lange termijn
Aandelen 10 minuten leestijd
Koen Hoorelbeke
Investment and Options Strategist
Samenvatting: Opgedreven door onzekerheid over Trumps tarieven en geopolitieke onrust staat de VIX al een tijdje hoger. Maar wat is de VIX eigenlijk, en wat betekent hogere volatiliteit voor de langetermijnbelegger?
Nu markten al een tijdje extreme bewegingen maken, zult u twee termen vaker gehoord hebben in het nieuws: volatiliteit en de VIX. Beide kunnen u meer vertellen over de beweeglijkheid op de markt. Dinsdag 8 april piekte de VIX op 52,33, het hoogste punt dit jaar. Wat betekent dit, waar moeten lange termijn beleggers opletten en wat betekent volatiliteit überhaupt?
Wat is volatiliteit precies, en wat doet de VIX?
De beurs beweegt natuurlijk continu. De term die wordt gebruikt om deze beweeglijkheid te meten is ‘volatiliteit’. U kunt de volatiliteit vrij eenvoudig zelf uitrekenen. Stel dat de slotkoersen van aandeel XYZ in een bepaalde periode er als volgt uitzien: 40, 42, 36, 38, 41, 36, 40.
Met de hoogste en de laagste waarde kunt u dan de volgende som maken: (42 – 36)/((42 + 36)/2)) = 15,3%.
De volatiliteit van aandeel XYZ is dus ongeveer gelijk aan 15,3%.
De belangrijkste volatiliteitsindex is de VIX. Deze biedt inzicht in hoeveel volatiliteit handelaren verwachten over de komende maand. Simpel gezegd: een stijgende VIX betekent onzekerheid, een dalende VIX suggereert dat het vertrouwen terugkeert naar de markt.
De VIX wordt daarom vaak aangeduid als de “angstbarometer” van Wall Street: het meet de verwachte marktvolatiliteit over de komende 30 dagen, gebaseerd op de prijsstelling van S&P 500-opties. Wanneer de VIX stijgt, dalen historisch gezien de S&P 500 en bredere markten. Daalt de VIX, dan herstellen de markten meestal weer.
Voor kortetermijnhandelaren en optiestrategen is de VIX een cruciale risicometer. Maar voor langetermijnbeleggers, die ‘buy and hold’ beleggen (oftewel kopen en vasthouden), is het belang minder direct. Hoewel volatiliteit ruis kan veroorzaken op de korte termijn, zijn langetermijnbeleggers doorgaans meer bezorgd over zaken als winstgroei, economische cycli en vermogensallocatie.
Dat neemt niet weg dat het begrijpen van de VIX nog steeds waardevol zijn. Het kan beleggers helpen periodes van buitensporig pessimisme te herkennen. Bovendien: wanneer angst de markten domineert kunnen zich soms ook langetermijnkoopkansen voordoen.
Waarom is de VIX nu al een tijdje zo hoog?
Dat de VIX nu al een aantal weken hoger is, kan worden toegeschreven aan verschillende belangrijke factoren:
- Trumps tarieven: de invoertarieven die op 2 april werden aangekondigd, hebben voor onzekerheid gezorgd, waarbij beleggers twijfelen over de economische gevolgen.
- Geopolitieke risico’s: voortdurende spanningen tussen onder andere Rusland en Oekraïne blijven wereldwijd sentiment beïnvloeden.
- En meer technisch, marktliquiditeitsproblemen: aangezien meer handelaren gebruik maken van zero-day opties (opties die op dezelfde dag expireren), is de VIX-berekening gevoeliger geworden voor kortetermijnprijsbewegingen, wat volatiliteitspieken versterkt.
Ondanks deze factoren is het vermeldenswaard dat volatiliteitspieken vaak vervagen naarmate de duidelijkheid terugkeert naar de markt.
Hoe vergelijkt de huidige VIX met de geschiedenis?
- Black Monday (1987): de VIX bestond toen nog niet; officieel werd deze pas in 1993 door de CBOE gepubliceerd. Maar had de VIX bestaan, dan was deze tijdens de crash boven de 150 geweest, volgens naberekeningen.
- Dot-com bubbel (2001): de VIX piekte boven de 50 toen tech-aandelen instortten.
- Wereldwijde financiële crisis (2008-2009): bereikte een recordhoogte van 89,5 in oktober 2008.
- COVID-19 marktcrash (maart 2020): piekte tot 85 toen wereldwijde markten in paniek raakten.
Dit geeft wat perspectief: de huidige volatiliteit is weliswaar hoog, maar bevinden we ons momenteel niet in crisisgebied.
Recentere pieken in de volatiliteit
Zelfs in het afgelopen jaar hebben we vergelijkbare kortetermijnpieken in de VIX gezien die later terugkeerden op het oude niveau:
- Augustus 2024: de VIX steeg boven de 65 door het afwikkelen van de ‘yen carry trade’, maar viel binnen enkele weken terug onder de 20.
- December 2024: de index versprong 74% nadat de Federal Reserve hintte op het pauzeren van renteverlagingen, om kort daarna weer te dalen.
Als we naar de eerder getoonde VIX-grafiek kijken, zien we dat volatiliteit vaak snel piekt maar zelden langdurig hoog blijft. Het patroon van scherpe stijgingen gevolgd door dalingen suggereert dat de VIX de neiging heeft om op korte termijn te overreageren maar over tijd gemiddeld terugkeert.
Hoelang blijft de VIX verhoogd?
Een belangrijk kenmerk van de VIX is dat het eigenlijk altijd terugkeert naar het langetermijngemiddelde. Ook na periodes van extreme hoogtes keert de VIX doorgaans terug naar het historische gemiddelde.
- Het langetermijngemiddelde ligt rond de 19,5.
- Metingen boven de 30 duiden vaak op verhoogde angst, maar deze niveaus blijven zelden aanhouden.
- Eerdere volatiliteitspieken—of ze nu te wijten zijn aan beleidsonzekerheid, rentebeslissingen, of geopolitieke risico’s—nemen af zodra de markt de nieuwe informatie heeft verwerkt.
Gezien deze patronen is het redelijk om te verwachten dat, tenzij er nieuwe grote risico’s opduiken, de VIX waarschijnlijk zal dalen in de komende weken of maanden.
Wat kunnen beleggers doen?
Voor langetermijnbeleggers is kortetermijnvolatiliteit onderdeel van het beleggen. Hoewel de VIX onzekerheid kan signaleren, voorspelt het niet noodzakelijk de langetermijnrichting van de markt.
- Als u een kortetermijnhandelaar bent, biedt verhoogde volatiliteit zowel risico’s als kansen.
- Als u een langetermijnbelegger bent, bieden marktdalingen die verband houden met volatiliteitspieken misschien wel eerder koopkansen in plaats van redenen tot paniek.
De markt neigt te herstellen na periodes van verhoogde volatiliteit. Zoals de econoom Paul Samuelson ooit zei: “De aandelenmarkt heeft negen van de laatste vijf recessies voorspeld.”
Met andere woorden, markten reageren vaak overdreven, en geduld wordt vaak beloond.
De huidige VIX-waarde wijst op onzekerheid, maar de geschiedenis toont aan dat deze volatiliteitspieken tijdelijk zijn. De sleutel voor beleggers is om gedisciplineerd te blijven, emotionele reacties te vermijden en zich te concentreren op financiële doelen voor de lange termijn.
Ondertussen is het goed om te begrijpen wat de VIX inhoudt, en dat is na dit artikel hopelijk een stuk duidelijk geworden!
Verder met leren?
Wilt u meer leren over beleggen? Dan bent u bij de Saxo Academy aan het juiste adres. Hier behandelen we diverse onderwerpen, zoals de verschillende financiële instrumenten, fundamentele analyse, technische analyse, risicomanagement en hoe u kunt beleggen als een voetbalcoach.
- Link voor SaxoInvestor: Saxo Academy
- Link voor SaxoTraderGo: Saxo Academy
Nieuwste artikelen
Beleggen kent risico’s, uw inleg kan minder waard worden.
De informatie op deze pagina is niet bedoeld als individueel beleggingsadvies of als een individuele aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. De beloning van de auteur van dit artikel staat/stond/zal niet direct of indirect in relatie (staan) met zijn specifieke aanbevelingen of standpunten. Ondanks het feit dat Saxo Nederland alle zorgvuldigheid in acht neemt bij het samenstellen en onderhouden van deze pagina's, en daarbij gebruik maakt van bronnen die betrouwbaar geacht worden, kan Saxo Nederland niet instaan voor de juistheid, volledigheid en actualiteit van de geboden informatie. Indien u zonder verificatie of advies gebruikmaakt van de verstrekte informatie, doet u dat voor eigen rekening en risico. Aan de informatie op deze pagina's kunnen geen rechten worden ontleend. Saxo Nederland is een handelsnaam van Saxo Bank A/S. Beleggen brengt risico’s met zich mee. Uw inleg kan minder waard worden. Meer informatie over de specifieke productrisico’s kunt u lezen op de productpagina’s.