Hoe het 'ketchup-moment' van de inflatie er is gekomen
Starten met beleggen
Saxo Group
Samenvatting: De inflatie - de algemene prijsstijgingen in de maatschappij - stijgt aan een tempo dat ongezien is sinds de jaren '70. Maar waarom is het zo plots en zo sterk aan het stijgen? In dit artikel bekijken we het fenomeen door een historische lens.
Sinds de financiële crisis hebben de aandelenmarkten een ongezien lange periode gehad van steeds hogere waarderingen. Hierdoor hebben velen waarschijnlijk gedacht dat dit eindeloos zou doorgaan, en dat het risico van beleggingen in aandelen, dat door financiële instellingen vaak wordt benadrukt, werd overschat. Als dat uw overtuiging was en u heeft hierdoor meer geïnvesteerd in aandelen dan in andere activaklassen, dan heeft u waarschijnlijk zware verliezen geleden in 2022. Één van de redenen hiervoor is dat de inflatie in alle hevigheid is teruggekeerd. Inflatie op zich wordt in het algemeen gezien als een teken van een gezonde aandelenmarkt, maar de huidige reactie is een teken van te veel inflatie, wat slecht is voor de economie en wat centrale banken ertoe verplicht tussen te komen. Dit is één van de redenen waarom de markten in elkaar zakken.
Om dit te begrijpen moeten we kijken naar wat er is gebeurd tijdens en na de financiële crisis. Wanneer de Amerikaanse bank Lehman Brothers in 2008 ineenstortte en de wereldwijde financiële markten tot stilstand kwamen, vreesden de centrale banken en politici dat economieën overal ter wereld mee zouden instorten. De financiële crisis werd in grote mate aangewakkerd door excessieve hypotheekleningen. Dit heeft ervoor gezorgd dat miljoenen mensen hun huis met ongelofelijke verliezen moesten verkopen, wat de inflatiecyclus door elkaar heeft geschud.
Mensen konden hun huis niet meer afbetalen en hadden minder geld om uit te geven aan goederen, diensten, enz. Hierdoor hadden bedrijven minder inkomsten, waardoor ze geen loonsverhogingen meer invoerden en mensen moesten ontslaan. Dit resulteerde dan weer in minder jobs, lagere lonen, minder belastingen die aan de staat betaald werden, minder geld dat kon worden uitgegeven, minder inkomsten voor bedrijven, enz. wat allemaal tot inflatie kan leiden.
Inflatie is een mooi woord voor een stijging van de prijzen van goederen en diensten na verloop van tijd in een maatschappij. Inflatie wordt gemeten door de evolutie van de prijs van een 'boodschappenmandje' in de loop van de tijd te meten. De Amerikaanse Consumer Price Index, opgesteld door de American Bureau of Labor Statistics, is hier het bekendste voorbeeld van.
Deflatie is het omgekeerde van inflatie, negatieve inflatie dus. Met andere woorden, bij deflatie dalen de prijzen. Over het algemeen is deflatie gevaarlijk voor de economie, omdat het leidt tot minder productie, minder consumptie en minder ontwikkeling. Centrale banken moesten de inflatie dus terugbrengen.
Stel u dit voorbeeld voor: U overweegt om een wasmachine te kopen. Deze kost vandaag € 1.000, maar u weet dat de prijs over een paar maanden door de deflatie waarschijnlijk naar € 800 zal zakken. Wat doet u dan? Waarschijnlijk wacht u even. Wanneer dit gebeurt komt de productiviteit en consumptie in een maatschappij tot stilstand. De centrale banken moeten de mensen motiveren om geld uit te geven, wat bijvoorbeeld kan gedaan worden door de rentevoet te verlagen, of door mensen te doen betalen om te sparen door een negatieve rentevoet. Op deze manier kan de deflatoire spiraal worden teruggedraaid – mensen geven terug geld uit, wat goed is voor bedrijven, die meer mensen in dienst nemen, die meer belastingen betalen, enz.
Dit was historisch gezien altijd de manier om dergelijke crisissen op te lossen, maar de crisis van 2008 was zo zwaar dat vooral de Amerikaanse en Europese centrale banken geen echte effecten zagen, ondanks de nul- of zelfs negatieve rente.
Lang verhaal kort, hierdoor werden er kwantitatieve versoepelingen ingevoerd. Dit zijn in feite de meest ondersteunende financiële omstandigheden die bedrijven ooit hebben gehad in de financiële geschiedenis. Geld lenen was nog nooit zo goedkoop en risicovrij als na de financiële crisis en de centrale banken werden steeds banger van strakkere financiële voorwaarden, omdat de paar keer dat ze die invoerden, de markten spectaculair crashten. Deze financiële context waar bedrijven in zaten was één van de belangrijkste redenen waarom de aandelenmarkt meer dan tien jaar is kunnen blijven stijgen (wat men in de financiële wereld een stierenmarkt noemt). Door die initiatieven steeg de inflatie boven nul, maar bleef het wel onder of rond twee procent op jaarbasis, wat het streefdoel is van de meeste centrale banken.
Daarna kwam er in 2020 de pandemie, wat verrassend genoeg veel mensen net meer heeft doen uitgegeven, maar ook heeft geleid tot grondstoffen- en arbeidstekorten en lockdowns die druk zetten op toeleveringsketens. Combineer dit met een energiecrisis en macropolitieke onrust, en plots zijn er veel verschillende factoren die de prijzen opdrijven. Het resultaat is nu deze ketchupinflatie waar de sluizen plots open staan. Dit leidt tot een drastische stijging van de inflatie, die de centrale banken snel moeten beteugelen, of toch als ze denken dat dit geen tijdelijk probleem is.